50 tys. zł kary. Trzeba mieć ten jeden dokument. Kontrole ruszyły w całej Polsce [16.08.2025]

Sprawdź szuflady i segregatory – czy masz wszystkie rachunki z ostatnich dwóch lat? jeżeli nie, przygotuj się na nieprzyjemną wizytę. Urzędnicy w całej Polsce rozpoczęli zmasowane kontrole, a brak odpowiedniej dokumentacji może kosztować cię fortunę.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Gminy dostały zadanie nie do uniknięcia

Kontrole szamb to nie fanaberia lokalnych urzędników, ale obowiązek nałożony przez ustawę. Jak informuje portal Portal Samorządowy, gminy mają prawny obowiązek sprawdzać gospodarstwa domowe niepodłączone do kanalizacji co najmniej raz na dwa lata. jeżeli tego nie zrobią, same mogą zostać ukarane.

Rezultaty są wymowne. Portal WP Finanse podaje, iż tylko Kraków w 2025 roku przeprowadził już 570 kontroli, ujawniając 151 wykroczeń i nakładając 61 mandatów na kwotę 14 200 złotych. W całym 2024 roku krakowscy strażnicy nałożyli 174 mandaty za łączną sumę 29 750 złotych.

Podobnie aktywne są inne miasta. Portal Dziennik informuje, iż podwarszawskie Łomianki sprawdziły 410 właścicieli domów, wystawiając 3 mandaty. Nowy Targ skontrolował ponad 1500 nieruchomości, co zakończyło się ośmioma mandatami, przy czym dwóch właścicieli odmówiło ich przyjęcia i sprawa trafiła do sądu.

Co sprawdzają urzędnicy podczas wizyty

Kontrolerzy przychodzą z konkretną listą do sprawdzenia. Przede wszystkim weryfikują, czy właściciel ma aktualną umowę z firmą asenizacyjną posiadającą odpowiednie uprawnienia do odbioru nieczystości. To podstawowy dokument, bez którego nie da się uniknąć kary.

Równie ważne są rachunki i faktury potwierdzające regularne opróżnianie zbiornika. Portal Zielony Ogródek wyjaśnia, iż inspektorzy sprawdzają nie tylko sam fakt wywozu, ale również jego częstotliwość. Szambo o pojemności 10 metrów sześciennych używane przez czteroosobową rodzinę powinno być opróżniane co 2-3 miesiące.

Urzędnicy kontrolują także stan techniczny zbiornika pod kątem szczelności. Nieszczelne szambo to poważne zagrożenie dla środowiska, które może skutkować skażeniem wód gruntowych. W przypadku przydomowych oczyszczalni ścieków dodatkowo sprawdzana jest dokumentacja dotycząca wywozu osadów ściekowych.

Co to oznacza dla ciebie?

Jeśli nie masz kanalizacji, natychmiast sprawdź swoje dokumenty. Brak umowy z firmą asenizacyjną to prosta droga do mandatu w wysokości 500 złotych. Gorzej, jeżeli odmówisz współpracy z kontrolerami – wtedy grozi ci dodatkowa kara do 5000 złotych za utrudnianie kontroli.

Najważniejsze jest zachowanie wszystkich rachunków za wywóz ścieków z ostatnich dwóch lat. Jak podaje portal Forsal, brak tych dokumentów może skutkować grzywną do 5000 złotych, a w skrajnych przypadkach postępowaniem administracyjnym i nakazem modernizacji instalacji ściekowej na własny koszt.

Pamiętaj, iż kontrole mogą odbywać się o każdej porze dnia i nocy bez zapowiedzi. Próby ukrywania się przed urzędnikami lub odmowa okazania dokumentów to najgorszy możliwy scenariusz, który może zakończyć się wezwaniem policji i dodatkowymi karami.

Praktyczne kroki do natychmiastowego podjęcia

Jeśli jeszcze nie masz umowy z firmą asenizacyjną, podpisz ją już dziś. Sprawdź czy firma ma odpowiednie zezwolenia – tylko takie dokumenty będą uznane przez kontrolerów. Portal Kamal-bet zwraca uwagę, iż kooperacja z nieuprawnionym przewoźnikiem to również podstawa do nałożenia kary.

Zorganizuj wszystkie faktury i rachunki w jednym miejscu. Urzędnicy będą chcieli je zobaczyć natychmiast, a czasochłonne przeszukiwanie szuflad może zostać odebrane jako próba utrudniania kontroli. Prowadź prostą ewidencję dat wywozów, ilości odebranych nieczystości i danych firmy wykonującej usługę.

Sprawdź stan techniczny swojego zbiornika. jeżeli masz starsze szambo, które może nie spełniać współczesnych norm szczelności, rozważ jego modernizację lub wymianę. Koszt inwestycji będzie znacznie niższy niż potencjalne kary i przymusowa modernizacja na polecenie gminy.

Kiedy kontrole są nieuniknione

Portal Portal Samorządowy informuje, iż gminy mają obowiązek sprawdzić każde gospodarstwo domowe z szambem co najmniej raz na dwa lata. To oznacza, iż kontrola wcześniej czy później dotrze do każdego właściciela domu bez kanalizacji.

Szczególnie narażone na kontrole są gospodarstwa domowe w miejscowościach, gdzie budowana jest nowa kanalizacja. Samorządy często łączą kontrole szamb z akcjami informacyjnymi o możliwości podłączenia się do nowej sieci. jeżeli w twojej okolicy powstaje kanalizacja, spodziewaj się wizyty kontrolerów w najbliższych miesiącach.

Kontrole są też intensyfikowane w okresach wiosenno-letnich, gdy wzrasta ryzyko nielegalnego wylewania ścieków do rowów melioracyjnych lub bezpośrednio na grunt. Portal Topagrar podkreśla, iż takie praktyki mogą skutkować nie tylko mandatem, ale również postępowaniem karnym za przestępstwo przeciwko środowisku.

Wysokie kary mają sens środowiskowy

Surowe przepisy to odpowiedź na poważny problem ekologiczny. Portal Portal Samorządowy szacuje, iż około 2 miliony gospodarstw domowych w Polsce nie jest podłączonych do kanalizacji. Większość nieczystości w nich gromadzonych trafia do środowiska w postaci nieoczyszczonej.

Nieszczelne szamba zagrażają nie tylko środowisku, ale również zdrowiu mieszkańców korzystających z przydomowych studni. Substancje zawarte w nieoczyszczonych ściekach mogą prowadzić do skażenia wód gruntowych, eutrofizacji zbiorników wodnych i poważnych problemów zdrowotnych.

Efekty zaostrzonych kontroli są już widoczne. Do stacji zlewnych przy oczyszczalniach dowożonych jest coraz więcej nieczystości, co oznacza, iż właściciele domów faktycznie zaczynają przestrzegać przepisów zamiast nielegalnie pozbywać się ścieków.

Alternatywy dla tradycyjnego szamba

Jeśli twoje szambo wymaga częstych i kosztownych wywozów, rozważ inwestycję w przydomową oczyszczalnię ścieków. Choć droższa w instalacji, zwykle jest tańsza w eksploatacji i znacznie bardziej przyjazna dla środowiska. Oczyszczone ścieki można odprowadzać do gruntu lub rowu, co eliminuje koszty regularnych wywozów.

Wiele gmin oferuje dofinansowania na budowę przyłączy kanalizacyjnych lub instalację przydomowych oczyszczalni. Sprawdź na stronie swojego urzędu gminy, czy możesz skorzystać z takiego wsparcia. Inwestycja może się zwrócić już w ciągu kilku lat, szczególnie w kontekście rosnących kosztów wywozów i ryzyka kar.

Jeśli w twojej miejscowości planowana jest budowa kanalizacji, warto poczekać z większymi inwestycjami w szambo. Zamiast tego skup się na zapewnieniu pełnej zgodności z przepisami do momentu podłączenia się do sieci.

Jak przygotować się na kontrolę

Przechowuj wszystkie dokumenty w łatwo dostępnym miejscu. Kontrolerzy mogą pojawić się bez zapowiedzi, a chaos w papierach może zostać odebrany jako próba utrudniania ich pracy. Najlepiej założyć osobną teczkę tylko na dokumenty związane z szambem.

Regularnie fotografuj stan zbiornika przed każdym wywozem. Zdjęcia mogą służyć jako dodatkowy dowód na to, iż dbasz o prawidłowe utrzymanie instalacji. Dokumentuj również wszelkie naprawy i konserwacje zbiornika.

Nawiąż kontakt z sąsiadami korzystającymi z tej samej firmy asenizacyjnej. Wspólne zamówienie wywozów może być tańsze, a regularne kontakty pomogą upewnić się, iż wszyscy przestrzegają przepisów. W przypadku problemów z firmą przewozową łatwiej będzie znaleźć alternatywę.

Czego można się spodziewać w przyszłości

Kontrole będą się nasilać, a przepisy prawdopodobnie staną się jeszcze surowsze. Portal Dobrzezmieszkaj informuje, iż właściciele nieruchomości położonych w obszarach objętych siecią kanalizacyjną mają już obowiązek podłączenia się do kanalizacji, co znacząco ogranicza możliwość korzystania z szamb.

Rozwój sieci kanalizacyjnej w Polsce postępuje, ale wciąż powoli. W najbliższych latach można spodziewać się kolejnych inwestycji w infrastrukturę ściekową, szczególnie w obszarach podmiejskich i mniejszych miejscowościach. To dobra wiadomość dla właścicieli domów, którzy będą mogli zrezygnować z kosztownych szamb.

Technologie przydomowych oczyszczalni również się rozwijają, stając się tańszymi i bardziej efektywnymi. Inwestycja w nowoczesną oczyszczalnię może być długoterminowym rozwiązaniem problemów z gospodarką ściekową, szczególnie w miejscach, gdzie budowa kanalizacji nie jest planowana w najbliższych latach.