Alarmujące słowa władz. Polacy tracą dorobek życia w ekspresowym tempie

Polska znalazła się w epicentrum bezprecedensowej fali cyberprzestępczości, która osiągnęła rozmiary zagrażające bezpieczeństwu finansowemu milionów obywateli korzystających z internetu. Najnowszy raport Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego Komisji Nadzoru Finansowego za rok 2024 ujawnia dramatyczną eskalację działań oszukańczych w sieci, której skala przekracza wszystkie wcześniejsze prognozy oraz rekordy notowane w poprzednich latach. Analitycy CSIRT KNF w minionym roku zidentyfikowali oraz zgłosili do CERT Polska łącznie pięćdziesiąt jeden tysięcy dwieście czterdzieści jeden niebezpiecznych domen internetowych, co oznacza oszałamiający wzrost o niemal siedemdziesiąt jeden procent w porównaniu z rokiem 2023, kiedy wykryto trzydzieści tysięcy sto czterdzieści takich stron oszukańczych.

Fot. Warszawa w Pigułce

Długoterminowa perspektywa tego zjawiska pozostało bardziej alarmująca, ponieważ porównanie danych z ostatnich lat pokazuje dramatyczną tendencję wzrostową, która sygnalizuje fundamentalne zmiany w charakterze oraz skali zagrożeń cyberprzestępczych wymierzonych w polskich internautów. W roku 2021 specjaliści ds. cyberbezpieczeństwa zgłosili zaledwie jedenaście tysięcy czterysta sześćdziesiąt osiem oszukańczych domen, co oznacza, iż w ciągu zaledwie trzech lat liczba tego typu zagrożeń wzrosła niemal pięciokrotnie, osiągając poziom wskazujący na rosnącą profesjonalizację oraz skalę działań cyberprzestępców. Ten gwałtowny przyrost nie może być traktowany jako przypadkowa fluktuacja statystyczna, ale jako wyraz systematycznej ekspansji zorganizowanej przestępczości internetowej, która coraz bardziej intensywnie eksploatuje polskich użytkowników sieci jako potencjalne ofiary swoich oszukańczych działań.

Szczególnie niepokojący jest fakt, iż domeny zgłoszone przez CSIRT KNF stanowiły ponad połowę wszystkich niebezpiecznych stron wpisanych na listę ostrzeżeń CERT Polska w 2024 roku, co wskazuje na koncentrację cyberprzestępczych działań wymierzonych specyficznie w polski sektor finansowy oraz jego klientów. Spośród łącznej liczby dziewięćdziesięciu dwóch tysięcy dwustu siedemdziesięciu dziewięciu domen uznanych za niebezpieczne przez krajowe służby cyberbezpieczeństwa, ponad pięćdziesiąt jeden tysięcy miało na celu bezpośrednie wyłudzanie środków finansowych od polskich obywateli. Te statystyki świadczą o tym, iż cyberprzestępcy coraz bardziej systematycznie oraz strategicznie kierują swoje działania przeciwko polskiemu rynkowi finansowemu, traktując polskich internautów jako szczególnie atrakcyjną grupę docelową dla swoich oszukańczych przedsięwzięć.

Analiza struktury zagrożeń przeprowadzona przez ekspertów CSIRT KNF pozwala zidentyfikować główne kategorie oszustw, z którymi mierzyli się polscy internauci w minionym roku, ujawniając wyraźne preferencje cyberprzestępców w zakresie wyboru metod ataku. Zdecydowanie najpopularniejszym oraz najczęściej wykorzystywanym rodzajem oszustwa okazały się fałszywe oferty inwestycyjne, które stanowiły aż osiemdziesiąt dziewięć przecinek cztery procent wszystkich zgłoszonych przez CSIRT KNF domen, co przekłada się na dokładnie czterdzieści pięć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt pięć witryn internetowych zawierających fikcyjne propozycje lokowania pieniędzy. Te oszukańcze oferty charakteryzowały się obiecywaniem nierealnie wysokich zysków w bardzo krótkim czasie oraz były dystrybuowane głównie za pośrednictwem precyzyjnie ukierunkowanych reklam w mediach społecznościowych, wyników wyszukiwania oraz różnorodnych serwisów internetowych.

Oprócz dominujących fałszywych inwestycji, specjaliści ds. cyberbezpieczeństwa zidentyfikowali także inne popularne metody oszustw, które choć stanowiły mniejszy odsetek całkowitej liczby zagrożeń, przez cały czas reprezentowały znaczące zagrożenie dla bezpieczeństwa polskich internautów. Na drugim miejscu pod względem liczby wykrytych domen znalazły się fałszywe ankiety, które wystąpiły na czterech tysiącach trzydziestu domenach oraz zwykle obiecywały atrakcyjne nagrody finansowe za wypełnienie pozornie niewinnego kwestionariusza, by następnie wykorzystać ten pretekst do wyłudzenia wrażliwych danych osobowych lub nakłonienia do dokonywania płatności. Kolejne miejsca w tej niechlubnej klasyfikacji zajęły strony podszywające się pod renomowane usługi kurierskie i pocztowe, które wystąpiły na pięćset dwudziestu jeden domenach, portale społecznościowe na sto sześćdziesięciu sześciu domenach oraz fałszywe bramki płatności na sto dwudziestu pięciu domenach.

Raport CSIRT KNF ujawnia również szczegółowe informacje na temat wyrafinowanych technik psychologicznych oraz marketingowych stosowanych przez cyberprzestępców w celu uwiarygodnienia swoich oszustw oraz zwiększenia prawdopodobieństwa powodzenia swoich działań. Najczęściej wykorzystywaną metodą budowania zaufania oraz wiarygodności okazało się bezprawne posługiwanie się wizerunkami znanych osób publicznych oraz renomowanych instytucji, co miało na celu wykorzystanie społecznego zaufania do tych postaci oraz organizacji. Wśród wykorzystywanych wizerunkówzdecydowanie przodują politycy, których podobizny oraz wypowiedzi wykorzystano w dwudziestu sześciu procentach przypadków, co świadczy o świadomości cyberprzestępców dotyczącej wpływu oraz rozpoznawalności postaci ze świata polityki wśród polskich internautów.

Na kolejnych miejscach w tej manipulacyjnej strategii znaleźli się celebryci, których wizerunek został wykorzystany w czternastu procentach przypadków, oraz Spółki Skarbu Państwa, które pojawiły się w jedenastu procentach oszukańczych kampanii. Równie często cyberprzestępcy stosowali szczególnie perfidną metodę polegającą na oferowaniu pomocy w odzyskaniu środków utraconych we wcześniejszych oszustwach, co wystąpiło w jedenastu procentach przypadków oraz stanowi szczególnie cyniczny sposób eksploatacji desperacji osób, które już raz padły ofiarą przestępców internetowych. Ta technika jest szczególnie skuteczna psychologicznie, ponieważ wykorzystuje naturalne pragnienie odzyskania straconych pieniędzy oraz skłonność ofiar do podejmowania ryzykownych decyzji w nadziei na naprawienie wcześniejszych błędów.

Szczególnie niepokojącym trendem zaobserwowanym przez ekspertów CSIRT KNF jest rosnące wykorzystanie zaawansowanych technologii sztucznej inteligencji w tworzeniu coraz bardziej przekonujących oraz trudnych do wykrycia materiałów oszukańczych. Nowoczesne algorytmy sztucznej inteligencji umożliwiają cyberprzestępcom generowanie niezwykle realistycznych treści wizualnych oraz tekstowych, które mogą skutecznie wprowadzać w błąd choćby doświadczonych oraz ostrożnych internautów posiadających znaczną wiedzę na temat zagrożeń cyberprzestępczych. Technologie głębokiego uczenia maszynowego pozwalają na tworzenie deepfake’ów przedstawiających znane osoby zachwalające fikcyjne inwestycje, generowanie przez sztuczną inteligencję artykułów prasowych informujących o nieistniejących szansach inwestycyjnych czy automatyczne personalizowanie wiadomości phishingowych dostosowanych do konkretnych cech demograficznych oraz behawioralnych potencjalnych ofiar.

Te technologiczne innowacje w służbie przestępczości stanowią szczególnie poważne zagrożenie, ponieważ tradycyjne metody identyfikacji oszustw internetowych, takie jak poszukiwanie błędów językowych, niskiej jakości grafik czy niespójności w treści, stają się coraz mniej skuteczne w obliczu materiałów generowanych przez zaawansowane systemy sztucznej inteligencji. Cyberprzestępcy wykorzystujący te technologie mogą tworzyć oszukańcze treści, które pod względem jakości oraz wiarygodności dorównują autentycznym materiałom pochodzącym od legalnych instytucji finansowych oraz mediów, co drastycznie zwiększa prawdopodobieństwo powodzenia ich działań oraz utrudnia internautom rozpoznanie zagrożenia.

W odpowiedzi na dramatyczną eskalację cyberzagrożeń, CSIRT KNF intensywnie apeluje do wszystkich internautów o zachowanie szczególnej ostrożności oraz zwiększonej świadomości podczas korzystania z sieci, zwłaszcza w kontekście wszelkich ofert finansowych oraz inwestycyjnych pojawiających się w przestrzeni cyfrowej. Podstawową zasadą ochronną powinno być systematyczne stosowanie ograniczonego zaufania wobec wszystkich propozycji finansowych pojawiających się w internecie, przy czym jeżeli dana propozycja wydaje się zbyt atrakcyjna finansowo, aby mogła być prawdziwa, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, iż jest oszustwem mającym na celu wyłudzenie pieniędzy lub danych osobowych. Eksperci zalecają dokładne sprawdzanie wiarygodności firm oraz platform inwestycyjnych poprzez weryfikację ich obecności w oficjalnych rejestrach Komisji Nadzoru Finansowego, zamiast polegania wyłącznie na obietnicach wysokich zysków prezentowanych w materiałach reklamowych.

Zespół CSIRT KNF funkcjonuje w strukturach Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego jako wyspecjalizowana jednostka odpowiedzialna za monitorowanie oraz przeciwdziałanie zagrożeniom cyberbezpieczeństwa wymierzonym w polski sektor finansowy oraz jego klientów. Organizacja ta działa w ramach Krajowego Systemu Cyberbezpieczeństwa, a do jej głównych zadań należy ciągłe monitorowanie oraz analiza aktywności cyberprzestępców, którzy próbują wyłudzać środki finansowe od polskich obywateli, a także systematyczne ostrzeganie społeczeństwa przed nowymi oraz ewoluującymi zagrożeniami. Działalność CSIRT KNF stanowi najważniejszy element krajowej infrastruktury cyberbezpieczeństwa, zapewniający wczesne wykrywanie zagrożeń oraz szybkie reagowanie na incydenty mogące zagrozić stabilności systemu finansowego.

Eksperci z branży cyberbezpieczeństwa, komentując najnowszy raport CSIRT KNF, zwracają szczególną uwagę na pilną konieczność wprowadzenia znacznie skuteczniejszych mechanizmów kontroli oraz weryfikacji reklam w mediach społecznościowych oraz wyszukiwarkach internetowych, ponieważ to właśnie za ich pośrednictwem cyberprzestępcy najczęściej docierają do potencjalnych ofiar swoich oszukańczych działań. Platformy społecznościowe oraz wyszukiwarki internetowe stały się głównymi kanałami dystrybucji oszukańczych treści, a ich algorytmy targetowania reklam umożliwiają cyberprzestępcom precyzyjne kierowanie swojej aktywności na konkretne grupy demograficzne lub osoby wykazujące zainteresowanie tematami finansowymi. Jednocześnie specjaliści podkreślają potrzebę znacznej intensyfikacji działań edukacyjnych skierowanych do społeczeństwa, które pomogłyby Polakom rozpoznawać choćby najbardziej wyrafinowane oraz technologicznie zaawansowane próby oszustw internetowych.

Alarmujące dane zawarte w raporcie CSIRT KNF za 2024 rok jednoznacznie pokazują, iż pomimo rosnącej świadomości społecznej na temat zagrożeń w sieci oraz wieloletnich kampanii edukacyjnych, cyberprzestępcy nieprzerwanie znajdują coraz bardziej zaawansowane oraz skuteczne metody wyłudzeń, które potrafią obejść tradycyjne mechanizmy ochronne oraz oszukać choćby ostrożnych internautów. Pięciokrotny wzrost liczby niebezpiecznych domen w ciągu zaledwie trzech lat stanowi wyraźny oraz niepodważalny sygnał, iż wszyscy użytkownicy internetu powinni zachować permanentnie wzmożoną czujność oraz systematycznie stosować zasadę ograniczonego zaufania wobec wszelkich ofert finansowych pojawiających się w przestrzeni cyfrowej, bez względu na ich pozorną wiarygodność czy profesjonalny wygląd.

Prognozy ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa wskazują, iż w najbliższych latach, wraz z dalszym dynamicznym rozwojem technologii sztucznej inteligencji oraz jej coraz szerszą dostępnością dla cyberprzestępców, możemy spodziewać się pojawienia się jeszcze bardziej wyrafinowanych oraz trudnych do wykrycia metod oszustw internetowych. Rozwój technologii uczenia maszynowego, przetwarzania języka naturalnego oraz generowania treści multimedialnych stwarza cyberprzestępcom nowe możliwości tworzenia oszukańczych materiałów o jakości dorównującej autentycznym treściom pochodzącym od legalnych instytucji finansowych. Dlatego tak istotne jest ciągłe aktualizowanie wiedzy na temat aktualnych zagrożeń oraz systematyczne korzystanie z oficjalnych źródeł informacji o bezpieczeństwie w sieci, takich jak regularne komunikaty CSIRT KNF czy publikacje CERT Polska, które dostarczają aktualnych informacji o nowych metodach oszustw oraz sposobach ochrony przed nimi.

Społeczne konsekwencje eskalacji cyberprzestępczości wykraczają daleko poza bezpośrednie straty finansowe ponoszone przez ofiary oszustw, obejmując również erozję zaufania do technologii cyfrowych oraz instytucji finansowych, co może negatywnie wpłynąć na rozwój cyfrowej gospodarki oraz adopcję innowacyjnych usług finansowych. Rosnąca świadomość zagrożeń może prowadzić do zwiększonej niechęci społeczeństwa wobec korzystania z nowoczesnych rozwiązań płatniczych oraz inwestycyjnych, co może hamować postęp technologiczny oraz konkurencyjność polskiej gospodarki. Jednocześnie koszty związane z cyberprzestępczością, obejmujące nie tylko bezpośrednie straty finansowe, ale również wydatki na systemy bezpieczeństwa, edukację oraz działania prawne, stanowią rosnące obciążenie dla całej gospodarki.

Międzynarodowy kontekst polskich doświadczeń z cyberprzestępczością pokazuje, iż Polska nie jest odosobniona w zmaganiach z tym zjawiskiem, ale jednocześnie skala oraz dynamika wzrostu zagrożeń w naszym kraju może przekraczać średnie międzynarodowe. Porównania z innymi krajami europejskimi wskazują na konieczność wzmocnienia współpracy międzynarodowej w zakresie zwalczania cyberprzestępczości, ponieważ oszuści internetowi często działają w sposób transgraniczny, wykorzystując różnice w systemach prawnych oraz poziomie ochrony konsumentów w różnych krajach. Tylko skoordynowane działania na poziomie międzynarodowym mogą skutecznie przeciwdziałać globalnej naturze współczesnych zagrożeń cyberprzestępczych.

Przyszłość bezpieczeństwa cyfrowego w Polsce będzie w dużej mierze zależeć od umiejętności adaptacji systemów ochronnych do gwałtownie ewoluujących zagrożeń oraz od skuteczności działań edukacyjnych skierowanych do społeczeństwa. Konieczne jest opracowanie nowych strategii ochrony uwzględniających wykorzystanie sztucznej inteligencji przez cyberprzestępców oraz systematyczne podnoszenie świadomości społecznej dotyczącej najnowszych metod oszustw. Tylko kompleksowe podejście łączące zaawansowane technologie ochronne, skuteczne regulacje prawne oraz szerokie działania edukacyjne może zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa cyfrowego dla polskich obywateli w obliczu rosnących zagrożeń cyberprzestępczych.