Banki sprawdzą każdy Twój przelew. To dopiero początek rewolucji. Gigantyczna reforma niebawem wejdzie w życie

Europa wprowadza najbardziej ambitne w historii regulacje bankowe, które mają chronić przed oszustwami finansowymi. Banki będą musiały weryfikować dane przed każdym przelewem, a klienci dostaną pełną transparentność opłat. Banki protestują, bo grozi skala nowych regulacji jest ogromna.

Fot. Warszawa w Pigułce

Rewolucja w europejskiej bankowości nabiera tempa. Nowe unijne przepisy, wchodzą w życie etapami. Choć część regulacji już obowiązuje, najważniejsze zmiany dopiero przed nami. Sektor bankowy alarmuje o kosztach sięgających dziesiątek miliardów euro.

Każdy przelew będzie sprawdzany przed wysłaniem

O nowych przepisach w całej wspólnocie, przypomniał Bank Centralny na Cyprze. Od 9 października 2025 roku wszystkie banki w Unii Europejskiej będą musiały oferować system weryfikacji odbiorcy płatności. Regulacja UE 2024/886 o płatnościach natychmiastowych nakłada obowiązek sprawdzania zgodności numeru IBAN z nazwą właściciela rachunku przed wykonaniem każdego przelewu.

System będzie działać w czasie rzeczywistym, informując klienta o trzech możliwych wynikach: brak zgodności, częściowa zgodność lub pełna zgodność danych. Banki staną się odpowiedzialne za płatności wykonane pomimo ostrzeżeń o niezgodności danych, co ma ich motywować do dokładnej implementacji systemu.

PwC, globalna sieć przedsiębiorstw świadczących usługi księgowe, audytorskie i doradcze ostrzega, iż wdrożenie wymaga znaczących modernizacji systemów IT, szczególnie w bankach z przestarzałą infrastrukturą. Europejska Rada Płatności opublikowała w październiku 2024 roku standardowe protokoły, wzorując się na brytyjskim systemie Confirmation of Payee, który przetwarza ponad milion codziennych zapytań weryfikacyjnych.

Przejrzystość opłat bankomatowych czeka na PSD3

Najbardziej oczekiwane przez konsumentów zmiany dotyczące przejrzystości opłat bankomatowych przez cały czas czekają na finalizację. Jak donoszą prawnicy z Schoenherr, kompleksowe przepisy o informowaniu klientów o kosztach wypłat z bankomatów są częścią dyrektywy PSD3, która otrzymała aprobatę Parlamentu Europejskiego w kwietniu 2024 roku, ale przez cały czas czeka na negocjacje w Radzie.

Proponowane ramy prawne wymagałyby obowiązkowego ujawniania stałych opłat bankomatowych w momencie inicjowania wypłaty, zwiększonej przejrzystości przewalutowania oraz jasnych informacji o kursach wymiany przed autoryzacją transakcji. Portal Europa.eu zwraca uwagę, iż obecne prawo UE wymaga równych opłat za płatności w euro w porównaniu z transakcjami krajowymi, ale nie ustala faktycznych kwot.

Z badania Europejskiego Banku Centralnego wynika, iż 57 procent konsumentów strefy euro nigdy nie płaci opłat bankomatowych, podczas gdy 11 procent płaci opłaty zawsze lub najczęściej. Różnice między krajami są znaczące – od Irlandii, gdzie 30 procent nigdy nie płaci opłat, po rynki wysokich opłat, gdzie banki pobierają do 5,99 euro za wypłatę dla kart z innych państw UE.

Sektor bankowy protestuje przeciwko nowym obowiązkom

Europejska Federacja Bankowa wywiera silną presję przeciwko rozszerzaniu odpowiedzialności za zapobieganie oszustwom finansowym. Jak informuje Pymnts, w kwietniu CEO tej instytucji Wim Mijs nazwał obecne ramy regulacyjne „nadmiernymi, przytłaczającymi i coraz bardziej przekraczającymi granice”. Doprowadziło to do bezprecedensowego wniosku o strategiczne wyznaczenie sektora w celu ochrony konkurencyjności.

Obawy Federacji dodatkowo wywołują techniczne wymogi nowych regulacji. Banki kwestionują, czy wykrywanie oszustw w czasie rzeczywistym w wymaganym 10-sekundowym oknie dla płatności natychmiastowych jest osiągalne przy obecnych systemach. Europejski Urząd Nadzoru Bankowego stwierdził, iż ryzyko oszustw w płatnościach natychmiastowych jest choćby 10 razy wyższe niż w regularnych przelewach.

„Potrzebujemy regulacji, które nie wiążą coraz więcej kapitału, którego potem brakuje nam do wspierania gospodarki” – powiedział Christian Sewing, prezes Deutsche Bank i przewodniczący EBF. To napięcie odzwierciedla szersze obawy dotyczące obciążenia regulacyjnego wpływającego na konkurencyjność bankowości europejskiej wobec globalnych rywali.

Oszustwa finansowe kosztują miliardy euro rocznie

Skala problemu oszustw finansowych w Europie jest dramatyczna. Jak informuje Banque de France, powołując się na wspólny raport EBC i EBA, oszustwa płatnicze osiągnęły 4,3 miliarda euro w całej Europejskiej Strefie Gospodarczej w 2022 roku. Portal Feedzai podaje, iż przypadki oszustw na urządzeniach mobilnych wzrosły o 75 procent rok do roku.

Szczególnie problematyczne są oszustwa typu APP (Authorized Push Payment), gdzie przestępcy nakłaniają ofiary do autoryzowania przelewów na ich konta. Jak informuje Kuleuven w swoim blogu prawnym, 68 procent szkód z tytułu oszustw jest w tej chwili ponoszone przez konsumentów, a nie instytucje finansowe.

Portal Biocatch w swoim raporcie o trendach oszustw w bankowości cyfrowej podkreśla rosnące wyrafinowanie cyberataków, w tym użycie technologii deepfake do obchodzenia zabezpieczeń biometrycznych. To wymusza od banków implementację zaawansowanych systemów uwierzytelniania, w tym rozpoznawania twarzy, skanowania odcisków palców i weryfikacji głosu z funkcjami antyspoofingu. Sama autoryzacja czy zabezpieczenie twarzą, nie jest już wystarczające.

Implementacja etapami powoduje chaos

Harmonogram regulacyjny tworzy wyzwania operacyjne dla instytucji finansowych zarządzających wieloma jednoczesnych wymogami zgodności. Jak informuje Form3, terminy na 9 stycznia 2025 roku obejmowały obowiązkowe możliwości odbierania płatności natychmiastowych, parytet opłat między płatnościami natychmiastowymi i regularnymi oraz implementację codziennego screeningu sankcji.

Portal Tanium zwraca uwagę, iż egzekwowanie Digital Operational Resilience Act (DORA) rozpoczęło się 17 stycznia 2025 roku, wymagając kompleksowych ram zarządzania ryzykiem ICT, systemów raportowania incydentów i testowania odporności operacyjnej. Instytucje finansowe muszą wdrożyć pięć głównych filarów, w tym zarządzanie ryzykiem stron trzecich i wymianę informacji o zagrożeniach cybernetycznych.

Jak dodaje Portal Ey, 40 procent podmiotów dedykuje siedmiu lub więcej pełnoetatowych pracowników programom zgodności. Europejski Urząd Nadzoru Bankowego przełożył wymogi sprawozdawcze z kwietnia 2025 na kwiecień 2026 roku, uznając obciążenie implementacyjne instytucji finansowych.

Skala finansowego obciążenia nowych regulacji jest ogromna. Jak informuje Lexisnexis w swoim badaniu, roczny koszt zgodności z przepisami dotyczącymi przestępczości finansowej wynosi 85 miliardów euro w całym regionie EMEA. To oznacza, iż europejskie banki przeznaczają miliardy na systemy, które mają chronić konsumentów przed oszustwami.

Eksperci branżowi argumentują, iż skuteczna walka z cyberprzestępczością wymaga zaangażowania nie tylko banków, ale także operatorów telekomunikacyjnych i platform internetowych. Portal Cer w swojej analizie podkreśla potrzebę współodpowiedzialności wszystkich uczestników ekosystemu płatności cyfrowych.

Technologia musi nadążyć za regulacjami

Wdrożenie nowych wymagań regulacyjnych napędza transformację technologiczną w europejskiej bankowości. Jak informuje portal CNBC, 63 procent ze 100 największych banków europejskich przenosi główne systemy na platformy chmurowe, aby wspierać nowe możliwości. Architektura mikrousług i systemy zarządzania API umożliwiają skalowalność potrzebną do milionów równoczesnych zapytań weryfikacyjnych.

Portal Fintechfutures podkreśla rosnące znaczenie technologii zwiększających prywatność (PET), w tym szyfrowania homomorficznego, prywatności różnicowej i uczenia federacyjnego. Te rozwiązania chronią dane klientów, jednocześnie umożliwiając wspólne zapobieganie oszustwom.

UE może być liderem w dziedzinie bezpieczeństwa, ale koszt i skala są ogromne

Regulacje UE z lat 2024-2025 reprezentują fundamentalną zmianę w kierunku zwiększonej ochrony przed oszustwami i odporności operacyjnej. Choć kompleksowe ulepszenia przejrzystości bankomatów czekają na finalizację PSD3, wdrożone ramy płatności natychmiastowych i cyberbezpieczeństwa ustanawiają Europę jako globalnego lidera w dziedzinie bezpieczeństwa technologii finansowych.

Sukces wymaga dalszej współpracy przemysłu z regulatorami, znacznych inwestycji technologicznych i adaptacyjnych podejść równoważących ochronę konsumentów z wykonalnością operacyjną. Ciężar kosztów zgodności w wysokości 85 miliardów euro podkreśla skalę tej transformacji i jej potencjalny wpływ na konkurencyjność europejskiej bankowości.

Jednak wykazana skuteczność istniejących środków, takich jak silne uwierzytelnianie klientów, które znacznie zmniejszyło wskaźniki oszustw, daje optymizm co do przyszłych osiągnięć w redukcji oszustw.