Gdzie zgłosić handel podróbkami? 8 instytucji, które Ci pomogą

bestyle.pl 2 tygodni temu

Zastanawiasz się, gdzie zgłosić handel podróbkami? Nie jesteś skazany na bezczynność! W Polsce działa kilka instytucji, które pomogą ci walczyć z nielegalnym towarem – od Policji i UOKiK po KAS czy organizacje chroniące prawa autorskie. W zależności od sytuacji możesz złożyć zawiadomienie, wysłać anonimowe zgłoszenie lub wystąpić do sądu o odszkodowanie. Dowiedz się, jak zbierać dowody, współpracować z markami i wykorzystywać mechanizmy prawne, aby wycofać podróbki z rynku. Sprawcy mogą liczyć choćby na 8 lat więzienia!

Zgłoszenie do organów ścigania (Policja, prokuratura)

Składanie zawiadomienia o handlu podróbkami rozpoczyna się od przygotowania niezbędnych dokumentów. W przypadku podejrzenia przestępstwa, należy zgromadzić dowody takie jak paragon, faktura, zdjęcia produktu, korespondencję ze sprzedawcą lub screeny ogłoszeń. Ważne, aby wykazać, iż towar jest podróbką – pomocne może być porównanie z oryginałem lub opinia biegłego.

Zawiadomienie można złożyć osobiście na komisariacie lub przesłać drogą elektroniczną. W treści należy precyzyjnie opisać okoliczności zdarzenia, np. miejsce i czas zakupu, dane sprzedawcy oraz sposób wprowadzenia w błąd. Policja ma obowiązek przyjąć zgłoszenie choćby bez pełnej dokumentacji, ale im więcej dowodów, tym większa szansa na wszczęcie śledztwa.

W sprawach międzynarodowych lub zorganizowanych grup przestępczych prokuratura może przejąć prowadzenie dochodzenia. Warto pamiętać, iż handel podróbkami podlega karze do 5 lat więzienia (art. 305 ustawy Prawo własności przemysłowej), a w przypadku oszustwa – choćby do 8 lat (art. 286 k.k.).

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)

UOKiK zajmuje się zwalczaniem nieuczciwych praktyk rynkowych, w tym sprzedaży podróbek wprowadzających konsumentów w błąd. Aby zgłosić naruszenie, można skorzystać z formularza dostępnego na stronie urzędu lub wysłać e-mail. W zgłoszeniu należy wskazać przedsiębiorcę, opisać produkt i udokumentować, iż jest podrobiony.

Urząd ma prawo przeprowadzić kontrolę u sprzedawcy, zabezpieczyć towary i nałożyć kary finansowe. W przypadku masowej skali zjawiska, UOKiK może wszcząć postępowanie z urzędu. Dodatkowo, konsumenci poszkodowani przez podróbki mogą domagać się odszkodowania na drodze cywilnej, powołując się na decyzje urzędu.

Współpraca z UOKiK jest szczególnie skuteczna w przypadku platform internetowych, które często usuwają nielegalne oferty po interwencji urzędu. Warto śledzić komunikaty UOKiK – publikuje on listy przedsiębiorców łamiących prawo.

Krajowa Administracja Skarbowa (KAS)

KAS odgrywa kluczową rolę w przechwytywaniu podróbek na granicach. Służby celne regularnie kontrolują przesyłki międzynarodowe, szczególnie te z państw o wysokim ryzyku produkcji fałszywek (np. Chiny). jeżeli towary budzą wątpliwości, KAS może zatrzymać przesyłkę i zwrócić się do właściciela znaku towarowego o potwierdzenie autentyczności.

W 2020 roku KAS zatrzymała podróbki o wartości 27,5 mln zł, w tym ubrania, elektronikę i zabawki. Przedsiębiorcy mogą zgłaszać podejrzane importy poprzez system AFA (Action Fraud Alert), który umożliwia współpracę z celnikami. W przypadku wykrycia podróbek, KAS przekazuje sprawę do prokuratury lub nakłada kary administracyjne.

Konsumenci, którzy kupili podróbki z zagranicy, powinni zgłaszać to do KAS – służby mogą zidentyfikować źródło i zablokować dalszy import.

Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi

Organizacje takie jak ZAiKS lub ZPAV reprezentują interesy twórców i właścicieli znaków. jeżeli podróbka wykorzystuje chroniony znak towarowy lub logo, można zgłosić naruszenie bezpośrednio do odpowiedniej organizacji. Wymaga to dostarczenia dowodów, np. zdjęć produktu z podrobionym oznaczeniem.

Organizacje często prowadzą monitoring rynku i same inicjują postępowania. Współpracują z policją i UOKiK, aby wycofać nielegalne towary. W przypadku sukcesu, sprawca może zostać zobowiązany do zapłaty odszkodowania na rzecz właściciela praw.

Przykładowo, ZPAV regularnie składa zawiadomienia o piractwie muzycznym, a ZAiKS ściga nielegalne wykorzystanie utworów.

Właściciele praw własności intelektualnej

Marki często zatrudniają kancelarie prawne specjalizujące się w ochronie IP. kooperacja z nimi polega na zgłaszaniu incydentów, dostarczaniu dowodów i uczestniczeniu w postępowaniach. Firmy mogą wystosować wezwanie do zaprzestania naruszeń lub złożyć pozew sądowy o zakaz dystrybucji.

W przypadku globalnych marek, sprawy często kończą się ugodami lub wyrokami nakazującymi zniszczenie podróbek. Niektóre marki publikują poradniki, jak odróżnić oryginał od podróbki, co ułatwia konsumentom identyfikację.

Warto śledzić komunikaty producentów – czasem organizują akcje wymiany podróbek na autentyczne produkty.

Platforma sygnalistów UOKiK

Platforma uokik.whiblo.pl umożliwia anonimowe zgłaszanie nieprawidłowości. Aby złożyć zgłoszenie, wystarczy wypełnić formularz, opisując podejrzaną praktykę i załączając dowody (np. zdjęcia, screeny). System szyfruje dane, co chroni tożsamość sygnalisty.

UOKiK analizuje zgłoszenia i weryfikuje je pod kątem naruszeń. W przypadku potwierdzenia nieprawidłowości, urząd może wszcząć postępowanie administracyjne lub skierować sprawę do prokuratury. Platforma jest szczególnie przydatna dla pracowników firm, którzy chcą zgłosić nielegalne działania pracodawcy.

Postępowanie cywilne (sąd gospodarczy)

Właściciele praw mogą wystąpić do sądu o zakaz dystrybucji podróbek i odszkodowanie. W postępowaniu gospodarczym najważniejsze są dokumenty potwierdzające prawa do znaku towarowego oraz dowody naruszeń (np. opinia biegłego, raport detektywistyczny).

Sąd może nakazać natychmiastowe wycofanie towarów z rynku, a także zablokować konta bankowe sprawcy. W sprawach o odszkodowanie, kwota często obejmuje utracone zyski i koszty kampanii naprawczych. Przykładowo, w 2023 roku jedna z firm odzieżowych otrzymała 500 tys. zł odszkodowania za sprzedaż podróbek.

Konsumenci również mogą pozywać sprzedawców, powołując się na rękojmię lub nieuczciwe praktyki.

Zgłoszenie przez konsumenta

Konsument, który kupił podróbkę, ma prawo do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni (w e-sklepach). W sklepach stacjonarnych można skorzystać z reklamacji, wskazując na niezgodność towaru z umową. W obu przypadkach należy żądać zwrotu pieniędzy lub wymiany na oryginał.

Jeśli sprzedawca odmawia, warto skorzystać z bezpłatnego wsparcia rzecznika konsumentów lub organizacji pozarządowych. W sporach do 25 tys. zł pomaga również sąd polubowny. W przypadku oszustwa, konsument może dodatkowo złożyć zawiadomienie na policję.

Przykładowe kroki: