Pełna mobilizacja w kraju. Rząd ostrzega: zagrożenie jest realne

Rzeczpospolita Polska wkracza w okres wakacyjny funkcjonując w reżimie znacząco podwyższonego poziomu bezpieczeństwa, który będzie obowiązywał nieprzerwanie przez wszystkie letnie miesiące aż do momentu zakończenia sezonu urlopowego pod koniec sierpnia bieżącego roku. Premier Donald Tusk podjął strategiczną decyzję o utrzymaniu w mocy zarządzeń wprowadzających drugi stopień alarmowy BRAVO oraz towarzyszący mu specjalistyczny stopień BRAVO-CRP, które stanowią kompleksową odpowiedź polskiego rządu na systematycznie narastające wyzwania bezpieczeństwa narodowego pochodzące z regionu wschodnioeuropejskiego.

Fot. Warszawa w Pigułce

Formalne podstawy prawne wprowadzonych środków bezpieczeństwa opierają się na szczegółowych regulacjach zawartych w ustawie antyterrorystycznej uchwalonej przez polski parlament w roku 2016, która przewiduje możliwość zastosowania gradacji środków ochronnych dostosowanych do aktualnego poziomu zagrożeń. Zasięg terytorialny obowiązujących zarządzeń wykracza poza granice administracyjne Rzeczypospolitej Polskiej, obejmując również strategiczną infrastrukturę energetyczną oraz najważniejsze instalacje przemysłowe pozostające pod polską jurysdykcją, ale fizycznie zlokalizowane poza terytorium kraju, co odzwierciedla transnarodowy oraz wielowymiarowy charakter współczesnych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa.

Wprowadzone środki bezpieczeństwa mają szczególne znaczenie w kontekście specyfiki okresu wakacyjnego, który charakteryzuje się maksymalną intensywnością życia społecznego, kulturalnego oraz turystycznego w Polsce. W tym czasie organizowanych jest najwięcej imprez masowych, festiwali muzycznych, wydarzeń sportowych oraz innych form aktywności społecznej, które generują naturalne wyzwania dla systemu bezpieczeństwa publicznego ze względu na koncentrację dużych grup ludzi w określonych lokalizacjach. Dodatkowo znacząco wzrasta ruch turystyczny zarówno krajowy jak i międzynarodowy, co wymaga szczególnej uwagi służb odpowiedzialnych za ochronę porządku publicznego oraz bezpieczeństwo obywateli.

Decyzja o przedłużeniu podwyższonego poziomu alarmowego przez cały sezon letni wynika z analizy charakteru oraz dynamiki zagrożeń hybrydowych, które ze swej natury nie ograniczają się do określonych ram czasowych, ale stanowią ciągły element współczesnej rzeczywistości geopolitycznej. Operacje hybrydowe prowadzone przez podmioty działające w interesie państw niechętnych Polsce oraz szerszej wspólnocie euroatlantyckiej mają charakter długoterminowy oraz systematyczny, co wymaga odpowiednio dostosowanej, trwałej strategii defensywnej ze strony polskich instytucji bezpieczeństwa.

Fundamentalne transformacje w funkcjonowaniu służb mundurowych stanowią najwidoczniejszy aspekt wprowadzonych zmian w systemie bezpieczeństwa kraju. Funkcjonariusze wszystkich formacji odpowiedzialnych za ochronę porządku publicznego otrzymali formalne upoważnienia do używania wzmocnionego wyposażenia, które znacząco podnosi ich możliwości operacyjne oraz zdolności reagowania na potencjalne zagrożenia o charakterze terrorystycznym lub sabotażowym. Policjanci, strażnicy graniczni oraz żołnierze żandarmerii wojskowej mogą w tej chwili nosić broń długą oraz używać kamizelek kuloodpornych podczas wykonywania zadań związanych z zabezpieczaniem strategicznych obiektów oraz lokalizacji uznanych za szczególnie narażone na ataki.

Ta zmiana w standardowym wyposażeniu służb mundurowych ma podwójny cel strategiczny, obejmujący z jednej strony rzeczywiste wzmocnienie możliwości obronnych oraz umiejętności skutecznego przeciwdziałania potencjalnym zagrożeniom, a z drugiej strony zwiększenie społecznego poczucia bezpieczeństwa poprzez widoczną obecność odpowiednio wyposażonych sił porządkowych w przestrzeni publicznej. Psychologiczny aspekt odstraszania potencjalnych sprawców aktów terrorystycznych lub sabotażu stanowi istotny element całościowej strategii prewencyjnej realizowanej przez polskie służby bezpieczeństwa.

Mieszkańcy polskich miast oraz turyści odwiedzający kraj w okresie wakacyjnym będą mogli obserwować znacząco intensyfikację działalności patrolowej różnych formacji służb porządkowych, które będą prowadzić systematyczne działania prewencyjne w miejscach charakteryzujących się największym natężeniem ruchu pieszego oraz w lokalizacjach o strategicznym znaczeniu dla funkcjonowania infrastruktury miejskiej. Te wzmocnione patrole będą koncentrować swoją uwagę szczególnie na obszarach wokół głównych arterii komunikacyjnych, centrów handlowych, obiektów kulturalnych oraz innych miejsc, gdzie regularnie gromadzą się większe grupy ludzi.

Służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo publiczne uzyskały również znacząco rozszerzone kompetencje w zakresie przeprowadzania szczegółowych kontroli bezpieczeństwa w obiektach użyteczności publicznej oraz w miejscach charakteryzujących się dużymi skupiskami ludzkimi. W praktyce oznacza to wyraźną intensyfikację działań kontrolnych prowadzonych w strategicznych lokalizacjach takich jak wielkie centra handlowe, dworce kolejowe oraz autobusowe, porty lotnicze, obiekty sportowe, sale koncertowe oraz inne miejsca, gdzie regularnie przebywają setki lub tysiące osób jednocześnie, tworząc potencjalnie atrakcyjne cele dla działań terrorystycznych.

Procedury kontrolne obejmą systematyczne sprawdzanie pojazdów, osób oraz budynków użyteczności publicznej w rejonach geograficznych sklasyfikowanych przez kompetentne służby jako szczególnie wrażliwe na różnorodne formy zagrożeń bezpieczeństwa. Te rozszerzone działania kontrolne mogą w niektórych przypadkach prowadzić do wydłużenia czasu obsługi klientów oraz użytkowników w strategicznych lokalizacjach, jednak są niezbędne dla utrzymania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa publicznego w obecnych warunkach geopolitycznych.

Personel odpowiedzialny za bezpieczeństwo w obiektach użyteczności publicznej przechodzi w tej chwili intensywne szkolenia specjalistyczne w zakresie identyfikacji potencjalnych zagrożeń oraz procedur reagowania w sytuacjach kryzysowych. Te programy szkoleniowe obejmują rozpoznawanie podejrzanych zachowań, procedury ewakuacji, współpracę z służbami mundurowymi oraz podstawy udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach awaryjnych. Dodatkowo wdrażane są ujednolicone protokoły komunikacji między różnymi podmiotami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo w poszczególnych obiektach.

Kompleksowe zabezpieczenie wszystkich form transportu publicznego stanowi kolejny najważniejszy element wprowadzonego systemu podwyższonego bezpieczeństwa. Autobusy komunikacji miejskiej oraz międzymiastowej, tramwaje, pociągi regionalne oraz dalekobieżne, a także systemy metra zostały objęte znacząco zwiększonym nadzorem służb bezpieczeństwa, co przekłada się na regularną obecność dodatkowych patroli bezpieczeństwa bezpośrednio w środkach transportu publicznego oraz na przystankach, dworcach, stacjach metra oraz innych węzłach komunikacyjnych.

Te dodatkowe patrole bezpieczeństwa prowadzą systematyczne obserwacje pasażerów oraz monitorują wszelkie nietypowe aktywności mogące wskazywać na przygotowania do działań o charakterze terrorystycznym lub sabotażowym. Szczególną uwagę zwraca się na osoby pozostawiające bagaże bez nadzoru, zachowujące się w sposób podejrzany lub wykazujące oznaki nerwowości nieadekwatnej do sytuacji. Personel transportu publicznego został przeszkolony w zakresie procedur postępowania w sytuacjach podejrzanych oraz sposobów komunikacji z służbami bezpieczeństwa.

Podobne znaczące wzmocnienie poziomu zabezpieczeń zostało wprowadzone w odniesieniu do wszystkich obiektów administracji państwowej funkcjonujących na różnych szczeblach zarządzania oraz w stosunku do kluczowej infrastruktury krytycznej, która otrzymała dodatkowe wielopoziomowe systemy ochrony mające chronić przed potencjalnymi aktami sabotażu, zamachami terrorystycznymi oraz innymi formami wrogich działań wymierzonych w podstawy funkcjonowania polskiego państwa oraz społeczeństwa.

Infrastruktura energetyczna obejmująca elektrownie, elektrociepłownie, rafinerie oraz sieci przesyłowe została objęta szczególną ochroną ze względu na jej fundamentalne znaczenie dla ciągłości funkcjonowania gospodarki oraz codziennego życia obywateli. Podobne wzmocnione zabezpieczenia dotyczą infrastruktury wodociągowej, gazowej oraz telekomunikacyjnej, której sprawne funkcjonowanie jest niezbędne dla utrzymania podstawowych standardów życia społecznego oraz prowadzenia działalności gospodarczej.

Restrykcyjne ograniczenia dostępu wprowadzone w placówkach edukacyjnych stanowią jeden z najbardziej widocznych dla obywateli aspektów wprowadzonych środków bezpieczeństwa. Wszystkie instytucje edukacyjne funkcjonujące na każdym poziomie systemu kształcenia, począwszy od przedszkoli publicznych oraz prywatnych, poprzez szkoły podstawowe oraz ponadpodstawowe, aż po uczelnie wyższe zarówno publiczne jak i niepubliczne, zostały objęte kategorycznym zakazem wstępu dla osób postronnych niemających bezpośredniego oraz udokumentowanego związku z procesem edukacyjnym realizowanym w danej placówce.

Ta fundamentalna zmiana w zasadach funkcjonowania placówek edukacyjnych ma na celu zapewnienie maksymalnego poziomu bezpieczeństwa dzieci, młodzieży oraz kadry edukacyjnej, a także minimalizowanie ryzyka potencjalnych zagrożeń w szczególnie wrażliwym środowisku edukacyjnym, gdzie przebywają najbardziej bezbronni członkowie społeczeństwa. Decyzja ta odzwierciedla również międzynarodowe doświadczenia wskazujące na to, iż placówki edukacyjne mogą stanowić atrakcyjne cele dla działań terrorystycznych ze względu na ich symboliczne znaczenie oraz potencjał wywołania silnego wpływu psychologicznego na społeczeństwo.

Dyrektorzy oraz administratorzy wszystkich typów placówek edukacyjnych otrzymali szczegółowe wytyczne proceduralne dotyczące wdrożenia zaostrzonych systemów kontroli dostępu, które obejmują wprowadzenie obowiązkowej identyfikacji wszystkich osób próbujących wejść na teren szkół oraz uczelni, prowadzenie szczegółowych rejestrów wszystkich odwiedzających wraz z podaniem celu wizyty oraz wprowadzenie ujednoliconego systemu przepustek dla osób mających obiektywnie uzasadnioną potrzebę okresowego przebywania na terenie placówek edukacyjnych w związku z wykonywaniem określonych zadań zawodowych lub świadczeniem usług.

Personel ochrony funkcjonujący we wszystkich typach placówek edukacyjnych przeszedł intensywne szkolenia specjalistyczne w zakresie identyfikacji potencjalnych zagrożeń bezpieczeństwa oraz procedur postępowania w różnorodnych sytuacjach kryzysowych, które mogą wystąpić w środowisku edukacyjnym. Te programy szkoleniowe obejmują rozpoznawanie nietypowych zachowań, procedury alarmowania służb mundurowych, podstawy ewakuacji oraz zasady udzielania pierwszej pomocy medycznej w sytuacjach awaryjnych.

Wszystkie wydarzenia o charakterze edukacyjnym, kulturalnym oraz sportowym zaplanowane na okres letni oraz organizowane na terenie placówek edukacyjnych podlegają w tej chwili dodatkowej, wieloetapowej weryfikacji bezpieczeństwa oraz mogą wymagać uzyskania specjalnych zezwoleń wydawanych przez lokalne organy odpowiedzialne za bezpieczeństwo publiczne. Obozy letnie, kolonie, zielone szkoły oraz inne formy zorganizowanego wypoczynku dzieci oraz młodzieży organizowane przez placówki edukacyjne zostały objęte wzmożonym nadzorem oraz dodatkowymi, szczegółowymi procedurami bezpieczeństwa uwzględniającymi specyfikę działalności prowadzonej poza stałą siedzibą instytucji edukacyjnych.

Podwyższona gotowość operacyjna obejmująca wszystkie instytucje użyteczności publicznej stanowi kolejny istotny element całościowego systemu wzmocnionego bezpieczeństwa. Administratorzy oraz kierownicy wszystkich obiektów świadczących usługi publiczne otrzymali formalne zobowiązania do prowadzenia systematycznej, wzmożonej kontroli oraz natychmiastowego wdrożenia znacząco zaostrzonych procedur bezpieczeństwa odpowiednio dostosowanych do obecnego podwyższonego poziomu zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego oraz publicznego.

Personel bezpośrednio odpowiedzialny za realizację procedur antyterrorystycznych oraz przeciwsabotażowych w instytucjach publicznych funkcjonuje w tej chwili w trybie całodobowej podwyższonej gotowości operacyjnej, pozostając w pełni przygotowany do natychmiastowej oraz skoordynowanej reakcji na wszelkie potencjalne zagrożenia oraz incydenty o charakterze terrorystycznym, sabotażowym lub innym, które mogą zagrozić bezpieczeństwu obywateli korzystających z usług publicznych.

Pracownicy wszystkich szczebli hierarchicznych w instytucjach publicznych zostali szczegółowo poinformowani o charakterze oraz typologii możliwych zagrożeń bezpieczeństwa, z którymi mogą się zetknąć w trakcie wykonywania swoich codziennych obowiązków zawodowych, oraz otrzymali kompleksowe instrukcje dotyczące konieczności zachowania szczególnej czujności oraz zwiększonej uwagi podczas obsługi klientów oraz realizacji zadań służbowych. Dodatkowo wprowadzono obowiązkowe, cykliczne szkolenia dla całego personelu instytucji publicznych w zakresie rozpoznawania podejrzanych zachowań klientów oraz procedur postępowania w różnorodnych sytuacjach awaryjnych.

Wszystkie instytucje publiczne zostały zobowiązane do przeprowadzenia kompleksowego przeglądu oraz aktualizacji swoich planów ewakuacji oraz procedur reagowania kryzysowego, a także do wykonania praktycznych testów sprawności systemów alarmowych oraz wewnętrznych systemów komunikacji wykorzystywanych w sytuacjach awaryjnych. Szczególną uwagę poświęcono kwestiom zabezpieczenia archiwów dokumentów, elektronicznych baz danych oraz innych strategicznych zasobów informacyjnych przechowywanych oraz przetwarzanych w instytucjach publicznych, które mogą stanowić atrakcyjne cele dla działań szpiegowskich lub sabotażowych.

Równolegle z wprowadzeniem tradycyjnego stopnia alarmowego BRAVO został ustanowiony wyspecjalizowany stopień alarmowy BRAVO-CRP, który koncentruje swoją działalność w sposób szczególny na kompleksowej ochronie polskiej cyberprzestrzeni przed systematycznie intensyfikującymi się oraz coraz bardziej technologicznie wyrafinowanymi atakami cybernetycznymi pochodzącymi bezpośrednio z terytorium Federacji Rosyjskiej oraz Republiki Białorusi, a także od podmiotów działających w interesie tych państw lub pozostających pod ich wpływem.

Te zorganizowane, wieloaspektowe działania cybernetyczne stanowią w tej chwili jedno z najpoważniejszych oraz najbardziej dynamicznie rozwijających się zagrożeń dla stabilnego funkcjonowania kluczowych systemów informatycznych państwa polskiego, strategicznej infrastruktury krytycznej oraz szerokiego spektrum usług publicznych świadczonych obywatelom oraz przedsiębiorcom w formie elektronicznej przez różnorodne instytucje państwowe oraz samorządowe na wszystkich poziomach administracji publicznej.

Polskie systemy teleinformatyczne obsługujące wszystkie szczeble administracji wymagają w tej chwili zastosowania maksymalnego poziomu ochrony oraz wielowarstwowych zabezpieczeń ze względu na systematycznie rosnące zaawansowanie technologiczne metod oraz narzędzi ataków cybernetycznych stosowanych przez obce podmioty działające w interesie państw prowadzących kompleksowe działania hybrydowe przeciwko Polsce oraz szerszej wspólnocie euroatlantyckiej. Te cyberataki obejmują próby nieautoryzowanego dostępu do systemów rządowych, celowy sabotaż infrastruktury cyfrowej, kradzież strategicznych danych państwowych oraz działania mające na celu systematyczne zakłócenie funkcjonowania kluczowych usług publicznych świadczonych obywatelom.

Wszystkie organy administracji publicznej funkcjonujące na szczeblu centralnym, regionalnym oraz lokalnym, a także operatorzy infrastruktury krytycznej oraz podmioty świadczące najważniejsze usługi publiczne zostały zobowiązane do wprowadzenia całodobowego, nieprzerwanie działającego monitorowania swoich systemów teleinformatycznych z wykorzystaniem najnowocześniejszych dostępnych technologii wykrywania oraz identyfikacji zagrożeń cybernetycznych, które są systematycznie aktualizowane w odpowiedzi na ewolucję metod ataków stosowanych przez potencjalnych przeciwników.

W ramach tego kompleksowego monitorowania cyberbezpieczeństwa prowadzone są ciągłe, systematyczne kontrole oraz analizy mające na celu najwcześniejsze możliwe identyfikowanie wszelkich prób naruszenia bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej, nieautoryzowanych prób dostępu do chronionych systemów informatycznych oraz innych rozpoznanych lub podejrzewanych form cyberataków wymierzonych w polską cyberprzestrzeń oraz funkcjonowanie kluczowej infrastruktury cyfrowej państwa.

Administratorzy systemów informatycznych uznanych za najważniejsze dla sprawnego oraz bezpiecznego funkcjonowania polskiego państwa wprowadzili całodobowe dyżury wysokiej klasy specjalistów od cyberbezpieczeństwa, którzy pozostają w trybie permanentnej gotowości operacyjnej do natychmiastowego reagowania na wszelkie incydenty bezpieczeństwa cybernetycznego niezależnie od pory dnia czy nocy oraz dnia tygodnia. Te wyspecjalizowane zespoły reagowania kryzysowego dysponują zaawansowanymi narzędziami analitycznymi oraz procedurami operacyjnymi pozwalającymi na bardzo szybką identyfikację charakteru zagrożenia, jego izolację od pozostałych systemów oraz skuteczną neutralizację zanim zdąży wyrządzić poważne szkody w funkcjonowaniu strategicznych systemów państwowych.

Szczególnie intensywnie oraz szczegółowo monitorowana jest ciągła dostępność oraz techniczna sprawność funkcjonowania usług elektronicznych świadczonych przez różnorodne instytucje publiczne na rzecz obywateli oraz przedsiębiorców, ponieważ ataki typu odmowy usługi oraz inne zaawansowane formy cyberzagrożeń mogą prowadzić do znaczących, długotrwałych zakłóceń w funkcjonowaniu systemów informatycznych codziennie obsługujących miliony Polaków w ich rutynowych kontaktach z różnymi poziomami administracji publicznej oraz przy realizacji podstawowych obowiązków obywatelskich.

Zakłócenia w funkcjonowaniu elektronicznych usług publicznych mogą mieć poważne konsekwencje ekonomiczne oraz społeczne, wpływając negatywnie na sprawne funkcjonowanie przedsiębiorstw, realizację procesów administracyjnych oraz na możliwość terminowej realizacji podstawowych obowiązków obywatelskich przez miliony Polaków, którzy coraz częściej korzystają z elektronicznych form kontaktu z administracją publiczną w swojej codziennej aktywności zawodowej oraz prywatnej.

Szczególną uwagę oraz najwyższy poziom wzmocnionej ochrony cybernetycznej otrzymały krajowe systemy płatnicze, rozległe bazy danych zawierające wrażliwe informacje osobowe obywateli oraz strategiczna infrastruktura telekomunikacyjna, które łącznie stanowią fundament sprawnego funkcjonowania nowoczesnego państwa cyfrowego oraz są jednocześnie szczególnie atrakcyjnymi oraz strategicznymi celami dla zagranicznych podmiotów prowadzących zaawansowane działania hybrydowe wymierzone w podstawy funkcjonowania polskiego społeczeństwa oraz gospodarki.

Wprowadzenie obu komplementarnych stopni alarmowych stanowi przemyślaną, proporcjonalną oraz strategicznie uzasadnioną reakcję polskiego rządu na dramatycznie zmieniającą się sytuację geopolityczną w strategicznie ważnym regionie Europy Środkowo-Wschodniej oraz na systematycznie nasilające się wieloaspektowe działania o charakterze ataków hybrydowych prowadzonych przez Federację Rosyjską oraz Republikę Białorusi przeciwko Polsce oraz innym państwom członkowskim Sojuszu Północnoatlantyckiego oraz Unii Europejskiej w ramach szerszej strategii destabilizacji tego regionu.

Te kompleksowe działania hybrydowe obejmują znacznie szersze spektrum aktywności wykraczających daleko poza tradycyjne, konwencjonalne konflikty zbrojne, włączając w to zaawansowane technologicznie cyberataki na różne elementy infrastruktury krytycznej, systematyczne oraz skoordynowane kampanie dezinformacyjne prowadzone w mediach społecznościowych oraz tradycyjnych, fizyczny sabotaż kluczowej infrastruktury przemysłowej oraz energetycznej, a także inne formy niekonwencjonalnych działań o charakterze wojennym wykorzystujących nowoczesne technologie oraz metody psychologicznego oddziaływania na społeczeństwa.

Obecnie obowiązujący stopień BRAVO ma zdecydowanie prewencyjny oraz odstraszający charakter oraz jest ustanawiany zgodnie z polskimi procedurami antyterrorystycznymi w obiektywnej sytuacji znacząco zwiększonego oraz realistycznie przewidywalnego zagrożenia wystąpieniem poważnego zdarzenia o charakterze terrorystycznym lub sabotażowym, przy czym konkretny cel oraz szczegółowe parametry czasowe oraz geograficzne potencjalnego ataku nie zostały jeszcze precyzyjnie zidentyfikowane oraz zlokalizowane przez kompetentne służby bezpieczeństwa i wywiadu. Stanowi to drugi poziom w w tej chwili obowiązującej w Polsce czterostopniowej, stopniowanej skali stopni alarmowych, co oznacza iż polskie władze państwowe oceniają obecne zagrożenie bezpieczeństwa narodowego jako poważne oraz obiektywnie wymagające zastosowania szczególnych, wzmocnionych środków ostrożności oraz prewencji, choć sytuacja nie osiągnęła jeszcze poziomu wymagającego wprowadzenia maksymalnego stopnia alarmowego przewidzianego w polskich procedurach antyterrorystycznych.