Twoje konto w niebezpieczeństwie! Ponad 50 tysięcy nowych metod kradzieży pieniędzy

Internet, który miał być oknem na świat, dla wielu Polaków staje się niebezpieczną pułapką finansową. Zgodnie z alarmującymi danymi zawartymi w najnowszym raporcie Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego Komisji Nadzoru Finansowego (CSIRT KNF), rok 2024 przyniósł bezprecedensowy wzrost cyberprzestępczości w Polsce. Skala problemu przekroczyła najczarniejsze scenariusze ekspertów, stawiając pod znakiem zapytania skuteczność dotychczasowych metod walki z internetowymi oszustami.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Liczby przedstawione w raporcie CSIRT KNF za rok 2024 są wręcz szokujące. W ciągu zaledwie dwunastu miesięcy analitycy zidentyfikowali i zgłosili do CERT Polska rekordową liczbę 51 241 niebezpiecznych domen internetowych. To dramatyczny wzrost o niemal 71 procent w porównaniu z rokiem 2023, kiedy wykryto 30 140 takich stron. Trend wzrostowy nabiera jeszcze bardziej złowieszczego charakteru, gdy spojrzymy na dane z dłuższej perspektywy – w 2021 roku zgłoszono zaledwie 11 468 oszukańczych domen. Oznacza to, iż w ciągu zaledwie trzech lat liczba cyfrowych pułapek wzrosła prawie pięciokrotnie, co jednoznacznie wskazuje na postępującą profesjonalizację i intensyfikację działań cyberprzestępców atakujących polskich internautów.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż domeny zgłoszone przez CSIRT KNF stanowiły dominującą część wszystkich niebezpiecznych stron wpisanych na listę ostrzeżeń CERT Polska w roku 2024. Na łączną liczbę 92 279 domen uznanych za szkodliwe, ponad 51 tysięcy miało na celu oszukanie Polaków i wyłudzenie od nich środków finansowych. Ta dysproporcja wyraźnie pokazuje, iż cyberprzestępcy coraz częściej kierują swoje wysiłki na atakowanie polskiego sektora finansowego i jego klientów, dostrzegając w nich szczególnie łatwy lub lukratywny cel.

Dogłębna analiza danych zebranych przez CSIRT KNF rzuca światło na główne metody działania cyberprzestępców w minionym roku. Bezapelacyjnie najpopularniejszym rodzajem oszustwa były fałszywe oferty inwestycyjne, stanowiące aż 89,4 procent wszystkich zgłoszonych przez CSIRT KNF domen. W liczbach bezwzględnych oznacza to 45 985 fałszywych witryn internetowych, które kusiły potencjalne ofiary obietnicami błyskawicznych i niewiarygodnie wysokich zysków. Oszuści najczęściej wykorzystywali do dystrybucji swoich ofert precyzyjnie targetowane reklamy w mediach społecznościowych, pozycjonowane wyniki wyszukiwania w popularnych wyszukiwarkach oraz banery reklamowe na różnorodnych portalach internetowych.

Druga kategoria oszustw pod względem popularności to fałszywe ankiety, których w 2024 roku wykryto 4030. Ta technika opiera się na obietnicy atrakcyjnej nagrody za wypełnienie krótkiego kwestionariusza, po czym następuje próba wyłudzenia danych osobowych, finansowych lub bezpośrednich płatności od nieświadomej ofiary. Na trzecim miejscu znalazły się strony podszywające się pod usługi kurierskie i pocztowe (521 domen) – metoda szczególnie skuteczna w dobie rosnącej popularności zakupów internetowych. Dalsze miejsca zajęły domeny imitujące portale społecznościowe (166) oraz fałszywe bramki płatności (125), które bezpośrednio przechwytują dane kart płatniczych i dane logowania do bankowości elektronicznej.

Raport CSIRT KNF ujawnia także szczegółowy obraz technik stosowanych przez cyberprzestępców w celu uwiarygodnienia swoich oszustw i zdobycia zaufania potencjalnych ofiar. Dominującą metodą jest bezprawne wykorzystywanie wizerunku znanych osób i szanowanych instytucji. Według danych, wizerunek polityków wykorzystano w aż 26 procentach przypadków, co czyni ich najczęściej „wypożyczanymi” twarzami w kampaniach oszustów. Na dalszych miejscach znaleźli się celebryci i osobistości ze świata rozrywki (14 procent) oraz Spółki Skarbu Państwa (11 procent), których reputacja i rozpoznawalność są cynicznie wykorzystywane do uwiarygodnienia fałszywych ofert.

Równie częstym, a zarazem wyjątkowo perfidnym zabiegiem stosowanym przez cyberprzestępców są obietnice pomocy w odzyskaniu środków utraconych we wcześniejszych oszustwach (11 procent przypadków). Ta metoda żeruje na desperacji osób, które już raz padły ofiarą internetowych złodziei i desperacko poszukują sposobu na odzyskanie straconych pieniędzy. Oszuści oferują swoje „usługi” w zakresie odzyskiwania utraconych środków, wyłudzając kolejne opłaty, najczęściej pod pretekstem kosztów administracyjnych, podatków czy opłat manipulacyjnych.

Technologiczny postęp, który przyniósł tyle korzyści współczesnemu społeczeństwu, staje się również potężnym narzędziem w rękach cyberprzestępców. Szczególnie alarmującym trendem zaobserwowanym przez ekspertów CSIRT KNF jest gwałtowny wzrost wykorzystania sztucznej inteligencji w tworzeniu coraz bardziej wyrafinowanych i trudnych do zdemaskowania materiałów oszukańczych. Zaawansowane algorytmy umożliwiają generowanie niezwykle realistycznych treści wizualnych i tekstowych, które mogą skutecznie zwieść choćby ostrożnych i doświadczonych internautów.

Współczesne narzędzia AI pozwalają na tworzenie deepfake’ów – sfabrykowanych nagrań wideo, w których znane osobistości wydają się promować fikcyjne projekty inwestycyjne czy usługi finansowe. Technologia ta umożliwia również generowanie fałszywych artykułów prasowych, które do złudzenia przypominają publikacje z renomowanych serwisów informacyjnych, a także personalizowanych wiadomości phishingowych, które są dostosowane do profilu konkretnej osoby na podstawie danych zebranych z mediów społecznościowych i innych źródeł online. To właśnie ta personalizacja stanowi szczególne zagrożenie, ponieważ tradycyjne metody rozpoznawania oszustw, jak błędy językowe czy generyczne treści, stają się coraz mniej skuteczne.

W obliczu tak dramatycznego wzrostu cyberzagrożeń, CSIRT KNF apeluje do wszystkich użytkowników internetu o zachowanie szczególnej ostrożności, zwłaszcza przy rozważaniu ofert finansowych czy inwestycyjnych pojawiających się w przestrzeni cyfrowej. Podstawową zasadą, o której powinien pamiętać każdy internauta, jest ograniczone zaufanie – jeżeli oferta wydaje się zbyt atrakcyjna, by mogła być prawdziwa, najprawdopodobniej jest oszustwem. Zanim zaangażujesz swoje środki w jakąkolwiek inwestycję znalezioną online, warto dokładnie zweryfikować wiarygodność firmy, w tym sprawdzić jej obecność w oficjalnych rejestrach KNF oraz poszukać niezależnych opinii i recenzji.

Warto podkreślić, iż Zespół CSIRT KNF nie jest zwykłą jednostką analityczną, ale wyspecjalizowaną komórką działającą w strukturach Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, której głównym zadaniem jest dbanie o cyberbezpieczeństwo polskiego sektora finansowego. Zespół funkcjonuje w ramach szerszego Krajowego Systemu Cyberbezpieczeństwa i prowadzi stały monitoring działań cyberprzestępców wymierzonych w polski sektor finansowy i jego klientów. Do głównych zadań CSIRT KNF należy nie tylko identyfikacja zagrożeń, ale również ostrzeganie przed nowymi technikami oszustw oraz edukacja w zakresie bezpiecznego korzystania z usług finansowych online.

Alarmujące dane przedstawione w raporcie CSIRT KNF za rok 2024 jasno pokazują, iż pomimo rosnącej świadomości społecznej dotyczącej zagrożeń w sieci, cyberprzestępcy nieustannie doskonalą swoje metody i zwiększają skalę działań. Pięciokrotny wzrost liczby niebezpiecznych domen w ciągu zaledwie trzech lat stanowi wyraźny sygnał, iż wszyscy użytkownicy internetu muszą zachować wzmożoną czujność. W cyfrowym świecie, gdzie technologia rozwija się w zawrotnym tempie, bezpieczeństwo naszych danych i środków finansowych w dużej mierze zależy od naszej własnej ostrożności i świadomości zagrożeń.

Praktyczny poradnik: Jak bronić się przed cyberprzestępcami

W obliczu narastającej fali cyberoszustw, każdy z nas powinien wypracować własną strategię obrony przed internetowymi zagrożeniami. Poniżej przedstawiamy kompleksowy zestaw praktycznych wskazówek, które pomogą zabezpieczyć Twoje finanse i dane osobowe przed cyberprzestępcami.

Pierwszą i fundamentalną zasadą bezpiecznego poruszania się w cyberprzestrzeni jest zachowanie zdrowego sceptycyzmu wobec wszystkich nadzwyczajnych ofert finansowych. Pamiętaj o starej maksymie: jeżeli coś wydaje się zbyt piękne, żeby było prawdziwe – najprawdopodobniej nie jest prawdziwe. Żadna legalna inwestycja nie gwarantuje błyskawicznych, astronomicznych zysków bez ryzyka. Wszelkie propozycje obiecujące podwojenie czy potrojenie kapitału w krótkim czasie powinny natychmiast wzbudzić Twoją czujność.

Weryfikacja wiarygodności firm oferujących usługi finansowe powinna stać się Twoim nawykiem. Zanim zdecydujesz się zainwestować choćby złotówkę, sprawdź, czy dana firma posiada odpowiednie zezwolenia i jest zarejestrowana w oficjalnych rejestrach Komisji Nadzoru Finansowego. Możesz to łatwo zrobić poprzez stronę KNF lub kontaktując się bezpośrednio z biurem obsługi klienta tej instytucji. Równie ważne jest sprawdzenie, czy firma posiada fizyczny adres, prawdziwy numer telefonu oraz profesjonalną stronę internetową z kompletną sekcją „O nas” i danymi kontaktowymi. Warto również poszukać niezależnych opinii o danej firmie w internecie, pamiętając jednak, iż oszuści często tworzą fałszywe, pozytywne recenzje.

Uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA) to jedna z najskuteczniejszych metod zabezpieczania dostępu do Twoich kont online. Polega na potwierdzaniu tożsamości dzięki dwóch różnych czynników – zwykle hasła oraz kodu wysyłanego na Twój telefon lub generowanego przez specjalną aplikację. Aktywuj tę funkcję we wszystkich serwisach, które na to pozwalają, szczególnie w bankowości elektronicznej, mediach społecznościowych i poczcie elektronicznej. choćby jeżeli oszustom uda się wykraść Twoje hasło, bez dostępu do drugiego składnika uwierzytelniania nie będą w stanie przejąć kontroli nad Twoim kontem.

Regularne aktualizowanie systemu na wszystkich urządzeniach jest często bagatelizowane, a stanowi najważniejszy element cyberbezpieczeństwa. Producenci systematycznie łatają luki w zabezpieczeniach, przez które cyberprzestępcy mogą dostać się do Twoich danych. Dotyczy to zarówno systemów operacyjnych, przeglądarek internetowych, jak i wszystkich aplikacji, z których korzystasz. Włącz automatyczne aktualizacje wszędzie, gdzie to możliwe, i reaguj niezwłocznie na powiadomienia o dostępnych aktualizacjach zabezpieczeń.

Zarządzanie hasłami to kolejny fundamentalny aspekt cyberbezpieczeństwa. Stosuj unikalne, złożone hasła dla wszystkich serwisu – kombinację dużych i małych liter, cyfr oraz znaków specjalnych, o długości co najmniej 12 znaków. Ponieważ zapamiętanie wielu takich haseł jest praktycznie niemożliwe, rozważ korzystanie z bezpiecznego menedżera haseł, takiego jak LastPass, Bitwarden czy 1Password. Te narzędzia nie tylko przechowują Twoje hasła w zaszyfrowanej bazie danych, ale także pomagają generować silne, unikalne hasła dla wszystkich serwisu.

Szczególną ostrożność należy zachować wobec wszelkich wiadomości zawierających linki i załączniki, choćby jeżeli wydają się pochodzić od zaufanych nadawców. Cyberprzestępcy często podszywają się pod banki, urzędy, firmy kurierskie czy popularne serwisy internetowe. Zamiast klikać bezpośrednio w link z wiadomości, lepiej manualnie wpisać adres strony w przeglądarce lub skorzystać z wcześniej zapisanej zakładki. W przypadku załączników, jeżeli nie spodziewasz się żadnego pliku, nie otwieraj go bez wcześniejszej weryfikacji z nadawcą poprzez inny kanał komunikacji.

Regularne monitorowanie stanu swoich kont bankowych i kart kredytowych to prosty, ale skuteczny sposób na szybkie wykrycie nieautoryzowanych transakcji. Włącz powiadomienia SMS lub push o każdej transakcji, choćby tej o niewielkiej wartości. Cyberprzestępcy często najpierw testują skradzione dane karty małymi przelewami, aby sprawdzić, czy karta jest aktywna. jeżeli zauważysz jakąkolwiek podejrzaną transakcję, natychmiast skontaktuj się ze swoim bankiem.

W przypadku inwestycji online, zawsze zaczynaj od małych kwot, aby przetestować platformę i proces wypłaty środków. Legalne firmy inwestycyjne umożliwiają łatwe wypłaty kapitału i zysków. jeżeli napotkasz jakiekolwiek przeszkody przy próbie wycofania choćby niewielkiej sumy, to sygnał ostrzegawczy – najprawdopodobniej masz do czynienia z oszustwem. Nigdy nie ulegaj namowom na wpłacenie większej kwoty czy dokonanie dodatkowej wpłaty, aby „odblokować” możliwość wypłaty.

Edukacja i śledzenie aktualnych zagrożeń to niezbędny element skutecznej obrony przed cyberprzestępcami. Regularne sprawdzaj oficjalne komunikaty CSIRT KNF, CERT Polska czy Policji dotyczące nowych metod oszustw. Warto również śledzić specjalistyczne portale poświęcone cyberbezpieczeństwu oraz programy edukacyjne prowadzone przez banki i instytucje finansowe. Wiedza o najnowszych technikach oszustów pozwoli Ci rozpoznać zagrożenie, zanim staniesz się ofiarą.

W mediach społecznościowych zachowaj daleko idącą powściągliwość w dzieleniu się osobistymi informacjami. Cyberprzestępcy wykorzystują te dane do personalizowania ataków phishingowych i socjotechnicznych. Szczególnie ostrożnie podchodź do publicznego ujawniania swojego pełnego imienia i nazwiska, daty urodzenia, adresu zamieszkania, szczegółów dotyczących pracy czy planów wyjazdowych. Regularnie przeglądaj i aktualizuj ustawienia prywatności swoich kont w mediach społecznościowych, ograniczając widoczność postów tylko do zaufanych osób.

Instalacja i aktualizacja systemu antywirusowego i antymalware’owego na wszystkich urządzeniach, z których korzystasz do operacji finansowych, stanowi podstawową linię obrony. Współczesne programy antywirusowe oferują nie tylko ochronę przed złośliwym oprogramowaniem, ale także blokują niebezpieczne strony internetowe, wykrywają próby phishingu i chronią przed ransomware. Warto zainwestować w płatne rozwiązanie renomowanej firmy, które zapewnia kompleksową ochronę i regularne aktualizacje bazy wirusów.

Stosuj segregację finansową, czyli nie trzymaj wszystkich swoich środków na jednym koncie czy karcie. Rozważ utworzenie oddzielnego konta z ograniczoną ilością środków, dedykowanego wyłącznie do transakcji internetowych. W ten sposób, choćby w przypadku kompromitacji danych karty czy konta, Twoje główne oszczędności pozostaną bezpieczne. Niektóre banki oferują również wirtualne karty płatnicze do jednorazowego użytku, które są idealnym rozwiązaniem do zakupów online.

Ograniczaj korzystanie z publicznych sieci Wi-Fi, szczególnie do logowania się do bankowości elektronicznej czy dokonywania płatności online. Publiczne sieci są szczególnie podatne na ataki typu „man in the middle”, gdzie cyberprzestępca może przechwycić transmitowane dane. jeżeli musisz korzystać z publicznej sieci, używaj wirtualnej sieci prywatnej (VPN), która szyfruje Twoje połączenie internetowe, utrudniając przechwycenie danych.

W przypadku otrzymania podejrzanego telefonu od rzekomego pracownika banku, inwestycji czy innej instytucji finansowej, nigdy nie podejmuj decyzji pod presją czasu. Oszuści często wykorzystują techniki socjotechniczne, tworząc atmosferę pilności i strachu, aby skłonić Cię do nieprzemyślanych działań. Przerwij rozmowę i samodzielnie zadzwoń na oficjalny numer instytucji, z której rzekomo dzwoniono, aby zweryfikować informacje.

Jeśli padłeś ofiarą oszustwa internetowego, natychmiast podejmij odpowiednie kroki. Skontaktuj się ze swoim bankiem, aby zablokować kartę i konto oraz spróbować cofnąć transakcję, jeżeli została niedawno wykonana. Zgłoś incydent na policję, dostarczając jak najwięcej szczegółów: screeny rozmów, numery kont, na które przelałeś pieniądze, dane kontaktowe oszustów. Poinformuj również CSIRT KNF i CERT Polska o oszustwie, co pomoże w identyfikacji i blokowaniu niebezpiecznych domen. Pamiętaj, iż szybka reakcja może znacząco zwiększyć szanse na odzyskanie utraconych środków.

Pamiętaj, iż cyberbezpieczeństwo to nie jednorazowe działanie, ale ciągły proces. Regularne przeglądy swoich zabezpieczeń, aktualizacje systemów i aplikacji oraz śledzenie nowych zagrożeń powinny stać się Twoją rutyną. Traktuj ochronę swoich cyfrowych zasobów z taką samą powagą, jak bezpieczeństwo swojego fizycznego domu – inwestując czas i środki w odpowiednie zabezpieczenia, znacząco zmniejszasz ryzyko stania się ofiarą cyberprzestępców.